5. ญาณํ จิตฺตวิปฺปยุตฺตนฺติกถาวณฺณนา

[616-617] อิทานิ ญาณํ จิตฺตวิปฺปยุตฺตนฺติกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ยสฺมา อรหา จกฺขุวิญฺญาณาทิสมงฺคี ปฏิลทฺธํ มคฺคญาณํ สนฺธาย ‘‘ญาณี’’ติ วุจฺจติ, น จสฺส ตํ เตน จิตฺเตน สมฺปยุตฺตํ, ตสฺมา ‘‘ญาณํ จิตฺตวิปฺปยุตฺต’’นฺติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ ปุพฺพเสลิยานํ; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ อถ นํ ‘‘ยทิ เต ญาณํ จิตฺตวิปฺปยุตฺตํ จิตฺตวิปฺปยุตฺเตสุ รูปาทีสุ อญฺญตรํ สิยา’’ติ โจเทตุํ รูปนฺติอาทิมาหฯ อิตโร ปฏิกฺขิปติฯ เสสํ เหฏฺฐา วุตฺตนยเมวฯ ปริโยสาเน ปน ปญฺญวาติ ปุฏฺโฐ ปฏิลาภวเสน ตํ ปวตฺติํ อิจฺฉติ, ตสฺมา ปฏิชานาตีติฯ

ญาณํ จิตฺตวิปฺปยุตฺตนฺติกถาวณฺณนาฯ

6. อิทํ ทุกฺขนฺติกถาวณฺณนา

[618-820] อิทานิ อิทํ ทุกฺขนฺติกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ ‘‘โลกุตฺตรมคฺคกฺขเณ โยคาวจโร อิทํ ทุกฺขนฺติ วาจํ ภาสติ, เอวมสฺส อิทํ ทุกฺขนฺติ วาจํ ภาสโต จ อิทํ ทุกฺขนฺติ ญาณํ ปวตฺตตี’’ติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อนฺธกานํ; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, มคฺคกฺขเณ ตถา วาจาภาสนํ ญาณปฺปวตฺติญฺจ สนฺธาย ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ ยสฺมา ปน โส เสสสจฺจปฏิสํยุตฺตํ วาจํ ปุถุชฺชโนว ภาสติ , น จ ตสฺส ตถา ญาณปฺปวตฺตีติ อิจฺฉติ, ตสฺมา สมุทยาทิปญฺเหสุ ปฏิกฺขิปติฯ รูปํ อนิจฺจนฺติอาทิ ทุกฺขปริยายทสฺสนวเสน วุตฺตํฯ อิตโร ปน สกสมเย ตาทิสํ โวหารํ อปสฺสนฺโต ปฏิกฺขิปติฯ อิติ จ ทนฺติ จาติอาทิ ยทิ ตสฺส ทุกฺเข ญาณํ ปวตฺตติ, อิ-การ ทํ-การ ทุ-การ ข-กาเรสุ ปฏิปาฏิยา จตูหิ ญาเณหิ ปวตฺติตพฺพนฺติ ทสฺเสตุํ วุตฺตํฯ อิตโร ปน ตถา น อิจฺฉติ, ตสฺมา ปฏิกฺขิปติฯ

อิทํ ทุกฺขนฺติกถาวณฺณนาฯ